Iedereen mag er zijn, dat vinden we denk ik allemaal, maar hoe zit het met jou? Mag jij er ook zijn zoals je bent? Of moet er eerst nog wat gesleuteld en verbeterd worden voordat je jezelf goedkeurt? Hoeveel tijd en aandacht besteed jij aan de langste en meest intieme relatie in je leven… namelijk die met jezelf? Hoe aardig of hoe streng ben jij voor jezelf?
We leven in een maatschappij waarin status, schoonheid en bezit betekenen dat je succesvol bent en ‘erbij hoort’. Dus werken we hard, sporten ons suf en doen ons best om zo goed mogelijk te presteren. In plaats van onszelf te waarderen voor wie we zijn, met onze talenten én tekortkomingen, leven we een aangepaste versie van onszelf, op zoek naar de bevestiging, goedkeuring en liefde van buitenaf. We passen ons aan aan de hoge verwachtingen en eisen van anderen, en vooral die van onszelf. Ondertussen is er de angst om ieder moment door de mand te kunnen vallen als blijkt dat we niet de perfecte versie van onszelf zijn.
Nu begrijp ik dat ik, om het gevoel te hebben er echt bij te horen, mijn ware ik moet laten zien en dat ik dat alleen kan doen door liefde voor mezelf aan den dag te leggen. Jarenlang heb ik gedacht dat het andersom werkte: als ik me maar voldoende aanpas, dan word ik wel geaccepteerd en zal ik meer van mezelf houden. (Alleen al bij het intypen van deze woorden en de gedachte aan alle jaren dat ik op die manier heb geleefd, word ik doodmoe. Geen wonder dat ik me zo lang uitgeput heb gevoeld!) – Brené Brown
Als we ons goed voelen of iets goed gedaan hebben lukt het meestal wel om aardig voor onszelf te zijn, maar hoe praat je tegen jezelf als je een fout maakt, of wanneer dingen anders lopen dan je wilt: stel je bent een belangrijke werkafspraak vergeten, je vriend maakt het uit, je broek knelt om je billen of je hebt slapeloze nachten in verband met een presentatie waar je tegenop ziet. Ineens zijn ze daar, negatieve gevoelens van onzekerheid en angst en die stem in je hoofd die zegt dat je niets waard bent, dat je alles verkeerd doet en dat ‘die vette reet’ je eigen schuld is, geen wonder dat je vriend bij je weggaat!
Dus neem je je voor om nóg harder te werken, vaker naar de sportschool te gaan voor een killerbody en als je moe bent is er altijd weer dat stemmetje in je hoofd die je vertelt dat je niet genoeg je best doet en je niet moet aanstellen. Zo doen we dat of, laat ik het bij mezelf houden, zo heb ik dat jaren gedaan. Natuurlijk vertelde ik niemand over mijn onzekerheden en mijn sombere buien, sterker nog: ik was me er meestal niet eens van bewust, zo gewend was ik eraan geraakt om mezelf op deze harde manier toe te spreken. Op slechte dagen geloofde ik telkens weer die gemene kritische stem die me haarfijn wist te vertellen dat ik niet goed, slim, lief, leuk of sterk genoeg was.
Als we tegen onze vrienden zouden praten zoals tegen onszelf, dan zouden we geen vrienden meer over houden.
Het kan ook anders weet ik inmiddels. Jezelf waarderen voor wie je bent en niet wie je – met een hele lijst aanpassingen – zou kunnen zijn. Had ik toen maar geweten hoe ik van hard, naar zacht voor mezelf kon veranderen.
Een eenvoudige definitie van zelfcompassie is dat jezelf behandelt zoals je een ander zou behandelen die het moeilijk heeft. Het is echter goed mogelijk dat je, net als ik, naar jezelf veel strenger bent en hardere woorden gebruikt dan naar de ander.
Zelfcompassie is de levenshouding waarmee je op een vriendelijke en begripvolle manier jezelf steunt, juist op die momenten dat je ontevreden bent over je prestaties of over jezelf.
Lief zijn kun je leren
Gelukkig kun je leren hoe je wat aardiger tegen jezelf kunt zijn, iedereen kan het leren. De stem van compassie en liefde is van nature in ons aanwezig, het zit in onze genen. We kunnen onze compassievolle stem alleen vaak niet goed horen, omdat die kritische stem er zo hard doorheen tettert. De oefening hieronder helpt je om je kritische stem te herkennen en de volumeknop ervan wat zachter te zetten, zodat je je eigen compassievolle stem beter hoort.
Het uitspreken van vriendelijke, liefdevolle wensen ten aanzien van jezelf en met de intentie om te steunen, te troosten en te motiveren, leidt tot het ontwikkelen van een krachtige positieve innerlijke stem. Je eigen compassievolle stem. Deze helende kracht vormt een actief tegengif voor zelfkritiek en afgescheidenheid en versterkt een gevoel van verbondenheid omdat het je doet beseffen dat iedereen, net als jij, gelukkig wil zijn, en dat niemand pijn wil lijden.
Zelfcompassie oefening
Stap 1 – Merk op wat er gebeurt zonder jezelf te veroordelen
Opmerken en benoemen wat er gebeurt is nodig, want als je je eigen pijn niet opmerkt of je niet laat raken door je gevoelens omdat je ze onderdrukt of negeert, weet je ook niet dat je zelfcompassie nodig hebt. Bovendien creëert het opmerken van wat je voelt en denkt enige afstand, zodat je niet overspoeld wordt door pijn, verdriet en zelfkritiek. Geloof niet die kritische stem in je hoofd tekeer gaat, het zijn gedachtespinsels, spoken van de geest. En spoken bestaan niet, al lijken ze nog zo echt! Zodra je in de gaten dat je je rot voelt of merkt dat je jezelf op je kop geeft, kun je tegen jezelf: ‘Dit is moeilijk voor me.’
Stap 2 – Je bent een mens met menselijke trekjes, geen robot
Op momenten dat je een fout maakt voelt het vaak alsof je de enige bent, maar mens zijn betekent dat je sterfelijk, kwetsbaar en onvolmaakt bent. We maken allemaal fouten en we kennen allemaal onze momenten van twijfel, wanhoop, verdriet, boosheid, schaamte, schuld, angst en pijn. Dat is wat ons mens maakt. Het kan helpen om dat tegen jezelf te zeggen: ‘Niemand is perfect, anderen hebben het ook wel eens moeilijk.’
Stap 3 – Kies voor vriendelijkheid
Geloof niet die kritische stem in je hoofd die zegt dat je niet goed genoeg bent, dat je je aanstelt of dat je een sukkel bent. Naast de sterke neiging om jezelf te veroordelen, bestaat er ook een natuurlijke beweging uit te reiken naar degene die worstelt of pijn heeft met de wens dit te verlichten. Denk maar eens aan wat je zou zeggen tegen een goede vriend of vriendin in een soortgelijke situatie. Let daarbij op je toon waarop je tot je vriend(in) spreekt en de intentie die je hebt. Zeg bijvoorbeeld tegen jezelf: ‘Ik mag mezelf accepteren mezelf zoals ik ben’, of ‘ik vergeef mezelf mijn geworstel, ik mag fouten maken.’
In het begin is het voor veel mensen onwennig en zelfs ongeloofwaardig om vriendelijke woorden van steun en bemoediging tegen zichzelf te zeggen, maar wat ik dan altijd roep is: Fake it until you make it! Je brein heeft tijd nodig om bestaande denkpatronen te veranderen. Het is de krachtvan je intentie die ertoe doet en ja, oefening baart kunst. Je hebt toch ook niet in één keer leren fietsen of pianospelen?
Meer weten? Bestel dan hier mijn boek Hartvol, de kracht van zelfcompassie. Het staat boordevol praktische tips en oefeningen die je meteen kunt toepassen in je dagelijkse leven.
