Of ik een lezing/workshop zelfcompassie wil verzorgen op een jaarlijks congres voor zorgverleners? Het thema: ‘(Blijf) uit je burnout’. Natuurlijk wil ik dat. Ik zie ernaar uit deze groep kennis te laten maken met zelfcompassie en hen te informeren over ‘compassiemoeheid’, iets waar veel zorgverleners mee te maken krijgen. Dus ik zeg ja.
Toch krijg ik bedenkingen: kan ik dat wel? Wie zijn de andere sprekers? Voeg ik wel iets toe? Vermoeiend hoor, die gedachten in je hoofd die er op de een of andere manier nooit op gericht zijn om je beter te laten voelen. Altijd weer die onzekerheid, het vergelijken en de twijfel over je eigen vermogens. Gelukkig ben ik inmiddels een ervaren beoefenaar van zelfcompassie en telkens wanneer de twijfels de kop opsteken beantwoord ik deze in mezelf met: ‘Ik begrijp dat je het spannend vindt om voor een groep professionals te spreken, dat is heel normaal. En je bent goed genoeg’. Dat kalmeert en geeft vertrouwen. Ik heb er zin in.
Dan ontvang ik een bericht van de organisatie dat de hoofdspreker Martin Appelo zeer sceptisch is ten aanzien van gedragsveranderende therapieën en trainingen zoals fysiotherapie en mindfulnesstraining. Uit zijn onderzoek blijkt dat gedragsverandering meestal mislukt. Heel even overweeg ik om af te zeggen. Kan ik wel tegen hem op? Moet ik dat wel willen? Ik besluit wel te gaan (ik ben goed genoeg) en de lezing van Appelo ’s ochtends bij te wonen. Een gewaarschuwd mens telt voor twee toch? Ik vertrek zonder powerpoint presentatie zodat ik informatie uit de ochtend kan verwerken in mijn lezing en workshop ’s middags. Ik heb nog steeds zin, maar het voelt wel spannend.
Appelo is hilarisch en inderdaad kritisch, cynisch zelfs. Zijn boodschap is helder: slechts één op te tien mensen is in staat tot duurzame gedragsverandering met als voorwaarde dat je zelf echt (écht) wilt veranderen. Anders geef je het binnen een jaar op, of zelfs al binnen een week. Hij heeft een punt. Zelf heb ik met vallen en opstaan een dagelijkse meditatieroutine in mijn systeem gekregen en ik merk hoe moeilijk cursisten het vinden om, week in week uit, te blijven oefenen. Wat Appelo zich vermoedelijk niet realiseert is dat zijn conclusie aansluit bij mijn middagprogramma, waarin de professionals centraal staan. In een poging om iemand te ‘redden’ zijn zorgverleners soms harder aan het werk dan de cliënt zelf. Oefeningen, adviezen, van alles wordt uit de kast gehaald, maar het heeft lang niet altijd het gewenste effect. De cliënt blijft in oude klachtenpatronen en de hulpverlener raakt vermoeid en geïrriteerd. Ook teveel empathie oftewel overbetrokkenheid kan leiden tot zorgverleners moeheid. (Zelf)compassie biedt een tegengif, omdat het helpt om empathie te begrenzen en de balans te houden tussen zorg voor een ander en zorg voor jezelf.
Om oprechte compassie te kunnen voelen voor een ander moet je eerst een basis hebben van waaruit compassie gecultiveerd kan worden. En die basis is het vermogen om contact te maken met je eigen gevoelens en te zorgen voor je eigen welzijn… Zorgen voor anderen vereist zorgen voor jezelf. – Dalai Lama
Terwijl ik de laatste voorbereidingen tref in de zaal, komt een van de andere middagsprekers binnenlopen en vraagt verbaasd: ‘ik heb het wifi wachtwoord nodig voor mijn powerpoint, maar ik zie dat jij dat niet mee werkt?!’ Ik knik bevestigend, voel het ongemak in mijn lichaam en denk ondertussen ‘ik ben goed genoeg’. Als hij weg is, leg ik even een hand op mijn bonkende hart. Oh wat vind ik het toch spannend om af te wijken van de standaard en mijn eigen weg te volgen.
Het wordt een mooie middag waarin ik mijn kennis en reflecties over de ochtend deel met de zaal. Er is ruimte voor vragen en het delen van ervaringen van anderen. De compassie oefeningen worden dankbaar en nieuwsgierig ontvangen. Om aanwezig te kunnen zijn bij een verhaal over lijden van een ander zonder het contact met jezelf te verliezen, is het noodzakelijk te erkennen dat je zélf ook geraakt wordt. Je bent behalve professional, ook een mens. Andermans pijn en lijden raakt vergelijkbare gevoelens in onszelf. Het gevolg is dat ons lichaam instinctief probeert van deze pijn af te komen, wat zich in de praktijk kan vertalen als het aandragen van oplossingen, adviezen of als ongeduld en irritatie.
Compassietraining biedt handvatten om je eigen geest te kalmeren en gerust te stellen. Hierdoor voelt de persoon waar je voor zorgt zich ook gerustgesteld en gekalmeerd (door hun eigen empathische resonantie). Doe je dat niet, dan gaat het lichaam automatisch en onbewust in de stress stand (vechten, vluchten, bevriezen) en verlies je het contact met de ander, en met jezelf.
Compassietraining biedt handvatten om je eigen geest te kalmeren en gerust te stellen. Door compassie voor jezelf te beoefenen, voelt de persoon waar je voor zorgt zich ook gerustgesteld en gekalmeerd. Dat heet empathische resonantie. Doe je dat niet, dan gaat het lichaam automatisch en onbewust in de ‘overlevings’stand van vechten, vluchten, bevriezen. Met als gevolg dat je het contact verliest met de ander, en met jezelf.
Om er voor een ander te kunnen zijn, is het dus belangrijk dat je er in eerste instantie voor jezelf bent.
Net zoals je in het vliegtuig eerst het zuurstofkapje over je eigen mond moet doen en daarná voor je kind zorgt.
Of zoals ik tijdens de voorbereidingen voor dit congres aandacht en zorg aan mijn eigen stress besteedde, hoe ongemakkelijk ook, en vanuit deze verbinding er helemaal voor de mensen in de zaal kon zijn. Achteraf hoorde ik van de organisatie dat mijn workshop zeer positief was ontvangen. Ik was trouwens wel de enige spreker zonder powerpoint.
Regelmatig geef ik de 8-weekse zelfcompassietraining voor mensen die werken met mensen.
Bijvoorbeeld huisartsen, psychologen, psychotherapeuten en andere zorgprofessionals die in hun werk regelmatig contact hebt met andermans emotionele en fysieke pijn.
De training volgt het originele programma van 8 wekelijkse/tweewekelijkse bijeenkomsten van 2,5 uur en geeft je praktische handvatten in een veilige, professionele setting met collega’s.
Ik raad, als therapeut, de training aan voor ons als professionals alsook voor onze cliënten. We zijn immers allemaal mens, en als je iets leert in deze training is het dat je weer in leert zien dat we van oorsprong zoogdieren zijn die verbinding nodig hebben. De verbinding met jezelf is iets wat we vergeten. Misschien omdat we bang zijn wat we aantreffen. Hoe fijn dat je handvaten aangereikt krijgt om hier toch naar te kijken.
(Psychotherapeut)
Deze training heeft bij mij een gevoeld inzicht opgeleverd in de relatie met mezelf. Na een lange psychotherapie waarin de herkomst van mijn innerlijke criticus al heel duidelijk was geworden, zorgden de oefeningen uit de zelfcompassietraining ervoor dat ik een keuze heb, dat ik voor verzachting kan kiezen. Ik voel me meer thuis bij mezelf, ontspannen, slaap beter en het maakt me als partner ook zachter. Kortom: deze training heeft me veel gebracht!
(GZ-psycholoog)
Ik geef dit najaar weer een 8-weekse zelfcompassietraining voor zorgprofessionals,
Klik hier voor aanmelden / meer informatie
Marlou Kleve (1969) is gecertificeerd mindfulnesstrainer 1e categorie, compassietrainer MBCL en certified MSC-Teacher.